Sau khi các bài viết được các nhà báo viết, những bức ảnh minh họa được lựa việc còn lại để tạo lên một tờ báo hoàn chỉnh thuộc về các kỹ thuật bình trang.
Đầu tiên, chúng ta cần hiểu rõ bình trang là gì? Nhiều
người nhầm với dàn trang – layout – là việc thiết kế từ nội dung & hình ảnh
để ra được những trang sách, báo hoàn chỉnh. Còn bình trang, bình bản, bình …
gì gì đó – imposition – là việc sắp xếp các trang trên một tờ in lớn để sau khi
in ấn xong, ta sẽ gấp lại được theo đúng số thứ tự từng trang.
Việc thứ hai cần chuẩn bị là hiểu rõ sản phẩm
mình sẽ làm như thế nào, in giấy gì, máy nào, thành phẩm kiểu nào,…? Trước khi bắt tay
vào bình trang bạn cần nắm rõ các thông tin sau giống với in tờ rơi:
- Khổ sản phẩm chính xác là bao nhiêu?
- Sẽ in trên khổ giấy bao nhiêu? 65×86, 60×84
hay 32,5 x 43?
- Sẽ in trên giấy gì? dày mỏng? bao nhiêu?
- Sẽ in trên máy gì? chừa bắt nhíp bao nhiêu
mm?
- Sẽ thành phẩm kiểu gì? đóng kim? may chỉ
hay phay gáy vào keo?
- Sẽ gấp tờ in bằng tay hay gấp bằng máy? Nếu
gấp bằng máy thì sẽ gấp kiểu gì?
và còn một vài thông tin khác. Thiếu một
trong các thông tin trên đều không làm được, hoặc nếu làm thì.. cũng được nhưng
hên xui ^^
Việc cuối cùng: file và công cụ. Có 2 cách
bình trang:
- Bình thủ công, trực tiếp trên các phần mềm
thiết kế: Corel, AI
- Bình tự động bằng phần mềm
Kỹ thuật bình trang trong in ấn (P1)
Nếu là brochure, catalog, card visit, tờ
rơi,… thông thường dùng cách 1 (xem tại đây). Nếu là sách, báo, tạp chí, nói
chung là số trang nhiều thì nên dùng cách 2. Nếu dùng cách 2 thì yêu cầu bắt buộc
là phải chuyển cách file thiết kế ra file PDF vì các phần mềm bình trang chỉ nhận
đầu vào là file PDF.
Những thông số cần chú ý:
1. MÁY IN (MÁY IN OFFSET TỜ RỜI)
Trước khi bình trang, cần xác định sản phẩm sẽ
được in trên máy in nào. Những thông số cần nắm bao gồm: khổ giấy in tối đa, tối
thiểu, khoảng cách chừa nhíp, tay kê hông. Nếu không rõ có thể để chừa nhíp
1,2-1,5cm (một số máy chỉ cần chừa nhíp khoảng 8-10mm). Nếu là bình in trở nhíp
bắt buộc phải chừa nhíp cho cả hai đầu. Tham khảo về nhíp & tay kê tại đây
.
Mẹo nhỏ: xác định khổ in lớn nhất dựa vào tên
model máy: vd máy Komori Lithrone 40: khổ ngang tối đa = 40 x 2,54cm = 101,6cm,
chiều còn lại lấy 101,6cm chia cho căn 2 = 71,8, như vậy máy Lithrone 40 in được
tối đa khổ 72×102. Tuy nhiên an toàn & chính xác nhất vẫn là đi hỏi thợ in
Ở Việt Nam, các máy in thường có các khổ
thông dụng sau:
- Máy 8 trang (vd Komori Lithrone 40, Daya
3F,..): chạy được tối thiểu 32×43, tối đa 72×102, thông dụng là 65×86. Thường
in catalog, tạp chí, tờ rơi số lượng nhiều.
- Mày 4 trang khổ nhỏ: chạy đuợc tối thiểu
27×39, tối đa 54×79, thông thường 43×65. Thường in tờ rơi số lượng ít, folder,
bao thư.
- Máy khổ lớn: vd Komori Lithrone 44: tối đa
79×109, tối thiểu 43×65. Thường in bao bì, catalog khổ đặc biệt, túi xách.
2. KHỔ GIẤY IN ẤN
Giấy in thường bán theo các khổ giấy cố định
như 65×86, 79×109, 60x84cm, trong đó khổ 65×86 thường dùng in catalog, brochure
vì 1 tờ bình vừa đủ 16 trang A4, khổ 79×109 thường dùng in folder (xả đôi thành
khổ 54×79) hoặc bao thư (các khổ nhỏ 36×39, 26×36,…). Một số khổ khác ít xài
hơn như 65×100, 72×102 (giấy mỹ thuật).
Bình trang trong in ấn
Một số sản phẩm thông dụng cần nhớ:
- Catalog, brochure A4: in khổ 65×86 = 16
trang; 43×65= 8 trang nếu in AB. Nếu in tự trở thì số trang còn 1 nửa.
- Folder: 54×78 cho folder kích thước 31,5 x
22cm, chạy tự trở.
3. TAY SÁCH VÀ CÁCH ĐÁNH SỐ TRANG
Một cuốn sách gồm nhiều trang, khi in các
trang được chia nhóm và ghép + in lên một tờ in có kích thước lớn, sau khi in
ta gấp tờ in theo một thứ tự nào đó thì sẽ được một tay sách. Nhiều tay sách
ghép lại thành ruột sách.
Để ghép các tay sách lại với nhau, ta có các
kiểu như:
- Đóng lồng) – saddle stich: các tay sách được
lồng vào nhau từ ngoài vào trong. Kiểu này dùng cho sản phẩm có số trang ít,
dùng phương pháp đóng kim lồng.
- Đóng kẹp – perfect binding: các tay sách được
xếp chồng lên nhau. Kiểu này dùng cho sản phẩm có số trang nhiều, thành phẩm
theo cách may chỉ vào bìa (sách) hoặc phay gáy vào keo nóng (tạp chí, catalog,
các loại sách có thời gian sử dụng ngắn)
Như vậy, trước khi bắt tay vào bình trang, ta
cần nắm sản phẩm sẽ dùng cách thành phẩm nào để đánh số trang cho đúng. Cách tốt
nhất là tìm vài tờ giấy trắng, gấp thành từng tay sách, sau đó đánh số tất cả
các trang theo thứ tự rồi bung ra, sẽ biết được trên từng tờ in các trang sẽ sắp
xếp như thế nào. Tuy nhiên, đến bước này ta cần lưu ý thêm một điều quan trọng,
đó là cách gấp tay sách như thế nào. Sau đây là ví dụ cách gấp một tay sách 16
trang:Việc xác định cách gấp rất quan trọng, đặc biệt nếu bạn dự định khi in
xong sẽ gấp bằng máy, vì nhiều trường hợp khi in xong thì mang lên máy gấp
không được. Do đó nếu không rõ phải đi hỏi người phụ trách việc thành phẩm.
Một thông tin khác quan trọng không kém, đó
là xác định một tay sách gồm bao nhiêu trang? 4, 8, 12, 16 hay 32 trang. Số
trang nhiều hay ít tuỳ thuộc vào khổ thành phẩm và độ dày giấy. Nếu giấy dày
thì chỉ có thể gấp 1 vạch (4 trang) hoặc 2 vạch vuông góc (8 trang), 2 vạch
song song (6 trang),.. Cần lưu ý: số trang của 1 cuốn sách phải chia hết cho 4
(trừ trường hợp phay gáy vào keo thì có thể lẻ 2 trang. Số trang sách luôn được
đánh theo nguyên tắc: trang chẵn nằm bên trái và trang lẻ nằm bên phải.
4. CÁC KHOẢNG CHỪA XÉN – BAO NHIÊU THÌ VỪA?
Một sản phẩm in ra bao giờ cũng phải qua giai
đoạn cắt xén ít nhất là một lần, vì vậy khi thiết kế và bình trang, người thiết
kế phải chú ý đến việc chừa xén cho sản phẩm. Vậy khoảng chừa xén là gì và bao
nhiêu là đủ?
- Chừa xén: là phần sẽ bị xén bỏ khi thành phẩm.
Hình minh họa dưới đây cho thấy sản phẩm trước và sau khi xén, để ý thấy rằng
có một phần hình ảnh khi thiết kế đã cố ý để tràn ra phía ngoài và sau khi xén
đã mất đi.
- Tai sao phải chừa xén bằng cách thiết kế phần
hình ảnh dư ra ngoài như trên? Vì khi thành phẩm sẽ có sai số khi cắt xén, ta
không thể nào cắt đúng y bon như thế này
mà có thể sẽ cắt nhích ra phía ngoài như thế
nàyNhư vậy nguyên tắc khi thiết kế file là:
1. Phải nhớ chừa xén
2. Chi tiết, hình ảnh nào nằm sát mép giấy
thì ta cho nó tràn hẳn ra ngoài vùng chừa xén luôn. Hình minh họa dưới đây cho
thấy cách chừa xén: khung màu đen là kích thước sau khi xén, hình cây dừa và mảng
xanh phía trên đã được tràn ra ngoài.
Chừa xén bao nhiêu là đủ: khi thiết kế ta nên
chừa từ từ 3-5mm mỗi bên, nhiều hơn cũng chả sao nếu như ta có ý định xuất file
sang PDF và bình tự động bằng phần mềm. Ngược lại nếu chỉ bình trực tiếp trên
Corel hay AI thì nên để chính xác ngay từ đầu.
Xén một dao hay 2 dao? Khi bình các sản phẩm,
ví dụ tờ rơi, nếu giữa 2 con là nền giấy trắng hoặc nền màu như nhau thì lúc
này không cần chừa xén giữa 2 con, khi thành phẩm chỉ cần cắt 1 dao ở giữa. Ngược
lại nếu là chi tiết hình ảnh từa lưa hết thì cần thiết phải chừa xén giữa 2
con, lúc này khi thành phẩm phải cắt 2 dao nên gọi là chừa xén 2 dao.